Die Kweekhuis

In die afgelope vakansie het ek en my kinders by die familie in die Kaap gekuier. Tydens een van ons uitstappies het ons die Kirstenbosch botaniese tuin besoek. Ek was al eenmaal vantevore daar, maar wat ‘n ongelooflike plek! Elkeen wat al daar was sal met my saamstem dat dit ‘n absolute lushof is. Trouens, dit is die grootste inheemse tuin in die wêreld. Terwyl ons daar was hoor ek onder andere dat daar in die tuin etlike kweekhuise is, maar dis veral die een kweekhuis wat my diep aangegryp het. Anders as al die ander kweekhuise is hierdie kweekhuis se taak nie om die plante vogtig te hou en teen uitdroging te beskerm nie, maar presies die teenoorgestelde.
Binne hiérdie kweekhuis word die temperatuur so gereguleer dat dit so droog en warm as moontlik daar binne is, aangesien die kweekhuis volledig gewy is aan die behoeftes van plante wat uit die droogste, mees barre, warmste gebiede van Suid-Afrika kom, soos onder andere die Richtersveld. As hierdie plante dieselfde hoeveelheid water en koue as die res van die plante in die reuse tuin moes kry sou hulle doodgaan en verskrompel.
Dit het my onmiddelik laat dink dat hierdie plante in die “droë” kweekhuis tenoor die res van die plante, metafories is van ons mense en ons geestelike behoeftes.
Net soos die plante in die tuin het ons nie almal dieselfde behoeftes nie en is die ideale klimaat vir groei nie noodwendig vir ons elkeen dieselfde nie. Trouens, dit verskil dramaties! Dis dalk presies hoekom ons as gelowiges so sukkel: ons probeer voortdurend soos iemand anders wees wat ons dalk bewonder, of probeer op dieselfde manier groei as die ander mense om my. Kort voor lank kom ek agter dat dit nie vir my werk nie, dat ek nie tuis voel nie, maar ek sukkel maar voort, want ek glo as dit vir sus en so werk, dan moet dit vir my ook werk. So gebeur dit dan, dat ek in plaas van groei en floreer, mettertyd verskrompel en kwyn.
Dit kan natuurlik ook gebeur dat ek met die oortuiging leef dat as iets vir my goed is, dit vir ander ook moet goed wees, en nie kan verstaan hoekom ander so sukkel nie – dis mos eenvoudig!
Dalk is die dilemma dat die meeste van ons maar op ‘n manier aan geestelike luiheid (of “sloth” in Engels) ly. Ons wil nie noodwendig die werk en die moeite doen wat nodig is om uit te vind wat die optimale groei-omstandighede vir my met my persoonlikheid en spiritualiteit is nie, en verloor dan vinnig moed as ek nie groei soos ek gehoop het ek gaan groei nie. Die wyse woorde van die ou mistikus, Meister Ekchart, is hier uiters relevant: We are all called to God on a different path. Do not follow the path of others. Follow the path that God has given to you.
Wanneer jy vir jouself vra watter omstandighede optimale groei in jou lewe sal meebring sal jy dalk heel verras ontdek dat dit nie is wat jy gedink het dit gaan wees nie.
Alhoewel die plante in Kirstenbsoch se kweekhuis se behoeftes verskil van die res van die tuin, het al die plante in die tuin een gemene deler en dit is dat die Tuinier, nadat hulle in die mees optimale omgewing geplaas is, vertrou dat hulle sal groei, vrug dra en floreer. Dieselfde is waar van ons. Die Tuinier wil met sorg na ons omsien (Johannes 15), sodat ons kan vrug dra in ons gemeenskappe en ons wêreld en vrug voortbring wat tot voordeel is van elke konteks waarbinne ons ons mag bevind.
Die vraag is nou of ek bereid is om my oop te stel vir God se Gees om my te neem na daardie plekke van groei en of ek bereid is om te besef dat dit wat vir my goed is en tot lewe lei, nie net lekker is nie.
Mag die “kweekhuis” die plek wees waar ek en jy die volhoubare krag kry om te gaan wees wat ons kan wees, want na alles is ons nie plante nie, maar mense met hande en voete en lywe.

Wees stil...

Dit is winter. Die nagte is koud. Ons maak sop en bou kaggels en probeer so bietjie langer tussen die warm komberse broei. Sommige van ons beleef selfs hoe ons ‘n hunkering ervaar om effens meer in pas met die natuur te leef, stadiger, stiller.
Stilte is nie ons natuurlike modus nie. Daar is sommige van ons wat vanuit ons persoonlikhede meer van stilte hou as ander, maar vir die meeste van ons is stilte nie iets wat ons kies nie. Tog kan die belang van stilte op my geloofspad nie genoeg beklemtoon word nie.
Baie van ons skram weg van stilte af en daar is baie redes hiervoor. Sommige sê ons is nie veronderstel om so na binne gefokus te wees nie en moet buite in die wêreld besig wees. Ander is weer bang vir stilte omdat daar in die stilte donker en ontstellende stemme uit my onderbewussyn met my kom praat oor dinge in my lewe waaraan ek verkieslik so min aandag as moontlik wil skenk. Stilte konfronteer my met my diepste self en as ek stil is, is daar niks waaragter ek kan wegkruip of wat ek kan gebruik om my eie ongemak te ontvlug nie. Selfs so iets soos ‘n oproep, sms, facebook, die radio of televisie wat in die agtergrond speel, kom steel my stilte sodat ek doelbewus nie hoef stil te wees nie. Interessant genoeg is dit ook dikwels my stiltye wat eerste by die deur uitwaai as dit met my swaar gaan of ek ‘n uitsonderlike veeleisende tyd by die werk of in my lewe deurgaan. Veral dan beskou ek stilte as ‘n luukse, wat my net beskore is in tye wat ek dit kan beskostig.
Ek vermoed dat ons denke oor stilte uiters skraal en gebrekkig is. Stilte is nie ‘n luukse waarin ek my kan verlekker as ek genoeg tyd het of iets wat ek myself mag gun as my lewe nie soveel van my eis nie. Stilte is nie soos wyn of sjokolade wat ek elke nou en dan nadertrek om my lewe bietjie interessanter te maak nie. Stilte is soos water en minerale en vitamine – ek kan nie eintlik daarsonder nie.
Groot geloofsleiers het deur die eeue lang tye van elke dag aan stilte spandeer. Martin Luther het byvoorbeeld elke dag twee tot drie ure saam met God stil geword en gelees en gebid. Eers daarna het hy aktief en met passie die res van sy dag spandeer in die wêreld. Moeder Teresa en haar Sisters of Mercy het elke dag begin met ‘n uur en ‘n half gebed en daagliks smiddae en saans langerige tye van stilte gehad om hulle die krag te gee en te energeer vir hulle uiters opofferende en fisies veeleisende werk. Ek praat nie eers van die rol wat stiltye in Jesus se lewe gespeel het nie.
Dit beteken nou nie dat ek presies soveel tyd in stilte sal deurbring nie, maar die dilemma is dat ons so gewoond daaraan is om ons lewens teen ‘n geweldige vinnige tempo te leef dat die haastigheid en gejaagdheid ongesiens elke hoek van ons bestaan binnegesluip het. Die geraas en geluide van ons wêreld is so oorverdowend dat dit die stilte vinnig en kragtig verdun, sodat die tye van stilte in ons lewe tot die minimum beperk word.
Dit laat my besef dat ons baie meer intensioneel met stilte sal moet omgaan. Daar sal doelbewuste tegnologievrye tye in ons huise en gesinne moet wees. Daar sal doelbewuste nie-sosiale tye moet wees waar ek kies om nie tussen mense te wees of besig te wees om te werk nie. Ek sal intensioneel met my lewe moet gaan sit en gaan soek na tye en plekke wanneer ek stil kan word. As ek dit nie doen nie, gaan my natuurlike behoefte aan stilte en aan God nie aangewakker word nie. Dis deur tye van intensionele stilte dat my siel weer spontaan begin roep na God en dat my soeke meer soos honger en dors word as soos die meganiese handelings wat ek van tyd tot tyd uitvoer om te probeer om vir God ruimte te skep.
Christopher Jamison, ‘n Benediktynse monnik sê die volgende eenvoudige, maar merkwaardige dinge oor die belang van stilte in ons verhouding met God: “If you want to be deeply connected with God and yourself, you need silence. Silence is something to welcome and embrace. Silence is a gateway to the soul, and the soul is the gateway to God. Yet this is a lifetime’s work. Entering silence can be painful and will lead to unexpected places.” Hy sê dat ons tydens stilte in ons diepste self vasloop en dat dit soms ‘n ontnugtering is, want ons ontdek dat ons nie met sulke suiwer motiewe leef nie, en dit opsigself is geweldig konfronterend, maar as ek die proses toelaat kom ek agter dat die modder wat my water vertroebel, stelselmatig sak en ek al duideliker kan sien waarmee ek besig is en ook waarheen God met my oppad is. Volgens hom lei ‘n lewe vol gereelde stilte tot groter helderheid en dit bring jou in kontak met jou siel. “Life would be transformed for the better if we embraced silence.” Dalk het dit tyd geword dat ons gaan soek na tye en plekke waar ons so gereeld moontlik kan stil word.

Gewoon buitengewoon

So sit ek toe een oggend en voel ‘n kriewelrigheid diep in my donkerste hoek. Eintlik was die kriewelrigheid al vir ‘n paar dae daar, maar nou kon ek dit nie meer ignoreer nie. Wat gebeur hier, vra ek myself? En soos ‘n koue Kaapse brander tref dit my – ek is verveeld met die gewoonheid van my lewe.
Vir sommige van ons is gewoon maar net hoe dit is en ons bevraagteken dit nie veel nie. Ander van ons is allergies vir gewoon. Maar wanneer raak iets gewoon? Dalk maar net as ek gewoond raak daaraan!
Toe ek so rukkie sit met my frustrasie en ek gee een treë terug en beskou my lewe vanuit ‘n ander hoek, besef ek skielik dat daar eintlik niks gewoon in my lewe is nie. Ek deel my lewe en my huis met buitengewone mense. Ek het ‘n buitengewone werk, tussen buitengewone mense. Ek het buitengewone vriende en het elke dag buitengewone ervarings. Ek woon in ‘n buitengewone stad met ‘n  buitengewone klimaat. Vergeleke met miljoene ander het ek buitengewone geleenthede, in ‘n buitengewone konteks, met buitengewone voorregte.
Dalk is die dilemma dat as ons gewoond raak aan die buitengewone, word dit later gewoon, en daarom moet ons elke nou en dan buite die gewone gaan staan om ons te herinner dat dit wat vir ons gewoon geword het, vanuit enige ander perspektief niks anders as buitengewoon is nie.
Die oomblik as ons toelaat dat God se Lig vanuit ‘n ander hoek op die landskap van ons lewe val, verander dit voor ons oë en dit waarby ons elke dag verbystap sonder om ‘n oog te knip, beskik meteens oor kwaliteite wat ander stom sou slaan.
Mag die Here ons vandag oorval met die diep besef van hoe buitengewoon dankbaar ons kan wees dat dit wat ons as gewoon beskou vir baie ander doodgewoon ‘n onbereikbare, buitengewone droom sou wees.

Die donker in

Ek het altyd geglo dat God ‘n gentleman is. Hy sal my nie dwing as ek nie wil nie. Hy sal my nie forseer waar ek nie wil in nie. Hy gee my selfs die ruimte om teen Hom te kies en weerstand te bied. Ek dink dis meestal waar, maar ontdek meer en meer dat God dalk ook anders kan wees…
Soms is God vir ‘n geruime tyd met my besig met ‘n bepaalde proses, maar ek weier om bes te gee. Ek weet God praat met my, roep my, nooi my, lok my; maar ek wil nie, sal nie, kan nie meegee nie. Ek kies om willens en wetens op my ou pad te stap terwyl ek weet dat God my op ‘n ander pad roep.  En dan gebeur daar op ‘n dag ‘n ding.
God gryp my. Hy kry my beet aan die enkel en Hy sleep my. Ek skop en skree en rebelleer. Ek word oorweldig deur die besef dat ek nie weet waarheen God met my op pad is nie, en die vrees verlam my. Skielik vind ek in myself baie min van glo en vertou.
Soos in ‘n tonnel tussen twee wêrelde word ek ingetrek deur God en spiraal ek iewers heen, sonder beheer, angstig en benoud omdat ek nie weet waarheen nie.
En dan, meteens, kom die gelatenheid. Die ingee. Die oorgee.
Dan besef ek wat ‘n totale wonder dat God hom só met my bemoei . Dat Hy soveel omgee wat in my mikroskopiese bestaan gebeur en wié ek in my tyd op aarde word, dat Hy my hoegenaamd beetkry. Wat ‘n absolute, oorweldigende en verblindende wonderwerk.
En dan word ek stil voor Sy groter wil.
Dan sê ek soos Augustinus honderde jare gelede: Ek glo, Here, kom my ongelooflik tot hulp.
Ek onthou om te vertrou dat God se pad met my goed sal wees en dit voel selfs of ek vir ‘n slag weer vrywillig agter Hom wil aanloop.
Dan stap ek bitter onseker, tree vir tree die donker  in, al fladder my hart wild in my bors, want van iewers kom ‘n Lig en ek weet dis nie uit myself nie. 

Lighartig

In die Bybel kry ons so dikwels die verwysing na ‘n rein hart of ‘n opregte hart, maar presies wat is dit? Ek vermoed dis vir ons belangrik om iets hiervan te verstaan, want soos Spreuke 4:23 sê “Wees veral versigtig met wat in jou hart omgaan, want dit bepaal jou hele lewe”. 

In Psalm 51:12 staan daar “Skep vir my 'n rein hart, o God, vernuwe my gees en maak my standvastig.”

Iemand het eenmaal gesê: The goal of a relationship with God is purity of heart. Dit klink eerlikwaar nie baie opwindend nie, maar wat is die definisie van ‘n rein hart?

‘n Rein hart gaan daaroor om my diepste motiewe en redes oor hoekom ek optree soos ek optree te ken en om al meer bewus te word van wie ek vir myself en mense sê ek is, en al minder te maak of ek iets is wat ek nie is nie. Dis ‘n moeilike proses, want ek glo mettertyd myself.

Maar die gevolg is soos my hart rein word, word my gees vernuwe, want wie ek werklik is laat God se lewe in my opborrel, en dit maak my standvastig, omdat ek dan nie meer gryp na die verbygaande giere van wie ek dink ek moet wees nie, maar omdat ek al meer en meer en sterker en sterker groei om die mens te WEES wat God met my bedoel het.

Psalm 101: 2 gaan nog verder: Ek wil my daaraan toewy om opreg te lewe. In my huis wil ek lewe met ‘n opregte hart.

Om opreg te lewe vra dat ek my diepste motiewe sal ken en die moed sal hê om waar nodig teen my motiewe te kies. Dit vra dat ek myself en al my streke sal ken, myself sal waarneem en agterkom wat my gedrag onderlê. Om opreg te lewe vra dat ek al eerliker en deursigtiger sal word. Dit impliseer dat ek nie probleme onder die mat kan invee nie, maar dit in die gesig staar en hanteer. Hoe meer ek met so opregte hart begin leef, hoe minder word my bagasie en hoe ligter kan ek reis. Ek ontdek selfs stelselmatig dat ek gelukkiger voel, want daar’s al minder dinge in myself wat in die donker hoeke skuil en my aftrek. Ek begin vir God in die mees onverwagse detail raaksien. Ek begin leef met verwondering.

Om tussen ander mense voor te gee dat ek met ‘n opregte en rein hart leef is nog relatief maklik – ons almal doen dit van tyd tot tyd. Maar om in jou eie huis met ‘n opregte en rein hart te leef is nie so eenvoudig nie. Om jou diepste motiewe tussen die mense naaste aan jou te ondersoek is moeisaam en daarom kan dit selfs pynlik wees om met ‘n opregte hart te leef, maar as ek dit nie doen nie word my bagasie swaarder tot ek myself later deur die lewe sleep. God nooi ons op die pad van die rein en opregte hart sodat ek lig-hartig deur die lewe kan reis.